ئاو یەکێکە لە مادە سەرنجڕاکێش و پڕ نهێنییەکانی سەر هەسارەکەمان

ئاو یەکێکە لە مادە سەرنجڕاکێش و پڕ نهێنییەکانی سەر هەسارەکەمان. هەرچەندە ئێمە زۆر شت لەبارەی ئەم مۆلیکولە جەوهەرییەوە دەزانین، بەڵام هێشتا چەندین نهێنی ماوە کە دەبێ چارەسەر بکرێن

     سەرچاوەی ئاو لەسەر زەوی - زانایان لە مێژە هەوڵی ئەوە دەدەن لەوە تێبگەن کە ئاو چۆن گەیشتوەتە سەر هەسارەکەمان. تیۆرییەکانی ئێستا باس لەوە دەکەن کە ئاوەکە لە دوورەپەرێز و ئەستێرە بچووکەکانەوە هاتووە کە ملیارەها ساڵ لەمەوبەر زەوییان بۆردومان کردووە

     پێکهاتەی ئاو - هەرچەندە پێکهاتەی مۆلیکولی ئاو بەباشی ناسراوە، بەڵام زاناکان بەردەوامن لە هەوڵی تێگەیشتن لە کارلێکە ئاڵۆزەکانی نێوان مۆلیکولەکانی ئاو و ئایۆنەکانی ناو ئاو. ئەم زانیارییە پێویستە بۆ تێگەیشتن لە تایبەتمەندییە ناوازەکانی ئاو، وەک توانای تواندنەوەی زۆرێک لە پێکهاتەکان و دروستکردنی پەیوەندی هایدرۆجین

     بیرەوەری ئاو - هەندێک لە زاناکان پێشنیاریان کردووە کە ئاو لەوانەیە بیرەوەری هەبێت، ئەمەش بە پشتبەستن بە چۆنیەتی کارلێکی مۆلیکولەکانی ئاو لەگەڵ یەکتردا. بەڵام ئەم تیۆرییە بە شێوەیەکی بەرفراوان مشتومڕی لەسەرە و بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە نەسەلمێنراوە

     جەمسەرگیری ئاو - ئاو گەردیلەیەکی جەمسەرییە، واتە دابەشبوونی بارگەی کارەبایی لە مۆلیکولەکەدا نایەکسانە. ئەمەش ڕێگە بە ئاو دەدات پەیوەندی هایدرۆجین دروست بکات و ڕۆڵێکی گرنگ بگێڕێت لە زۆرێک لە کارلێکە کیمیاییەکان. بەڵام زانایان بەردەوامن لە هەوڵدان بۆ تێگەیشتن لەوەی کە چۆن جەمسەرگیری ئاو کاریگەری لەسەر تایبەتمەندییەکانی ئاو هەیە، وەک گرژی ڕووی ئاوەکەی

     ئاو و ژیان - ئاو پێویستە بۆ ژیان وەک ئەوەی ئێمە دەیزانین، بەڵام زاناکان هەوڵدەدەن لەوە تێبگەن کە چۆن ئاو بووە توخمێکی وەها گرنگ بۆ ژیان. هەندێک بیرۆکەکەیان پێشخستووە کە پێکهاتەی مۆلیکولی ئاوەکە باشتر کراوە بۆ ئەوەی ڕێگە بدات بە دروستبوونی پەیوەندی هایدرۆجین، ئەمەش ئاسانکاری دەکات بۆ دروستبوونی مۆلیکولی ئاڵۆزتر وەک DNA و پڕۆتینەکان

لە کۆتاییدا، هەرچەندە ئێمە زۆر شت لەبارەی ئاوەوە دەزانین، بەڵام هێشتا زۆر شت ماوە لەسەر ئەم مۆلیکولە سەرنجڕاکێشە بدۆزینەوە. زانایان بەردەوامن لە گەڕان بەدوای نهێنییە زۆرەکانی ئاودا، بەو هیوایەی باشتر لە ڕۆڵی چارەنووسسازەکەی لە جیهانەکەمان و لە خودی ژیاندا تێبگەن

نوسینی عەلی چنکار